1909 HASANKALE FEYAZANI (SEL BASKINI)

Haziran 1326(1908) tarihinde çarşamba günü saat 9.00 da başlayan yağışların saat 11.30’a kadar aralıksız devam ettii, Vilayet merkezine ulaşan telgraftan, anlaşılmaktadır.Pasinler

Kazasının merkezi olan Hasan Kale kasabası yetkililerinin valilie verdikleri ilk

rapor yetkililerin yüzeysel gözlemleri Şeklinde belirginlik kazanır. Pasinler

Kaymakamı tarafından, “Miri Ambarların” tamamen ve kasabada bulunan evlerin

bir kısmının yıkıldıı belirtilmektedir. Yine aynı telgrafta “yüzlerce nüfusun telef

olduğu” ve enkaz altından yaralı ve cesetlerin çıkarılması ile ilgili çalışmaların

başlatıldığı belirtilmektedir. Erzurum Valisi, Pasinler Kazası’ndan gelen telgraf

üzerine, Fırka Kumandanlıına talimat vererek afet bölgesine askeri cerrahların

acilen gönderilmesini istemiştir.

Pasinler Kaymakamı’ndan aldığı raporu

İstanbul’a ileten Erzurum Valisi Celal, Sıhhiye Müfettişi Vekili ve Belediye

Tabibini de yanına alarak 1 Haziran 1326 gecesi felaket bölgesi olan Pasinler

Kazasına gideceini İstanbul’daki yetkililere telgrafla bildirmiştir. Valinin

İstanbul’a ilettii telgrafta “felaket-zadeganı iskan ve iaşeleri mecruh inin

tedavileri için….şimdilik 5.000 kuruş gönderilmesi” ibaresi ilk adımın halktan

herhangi bir talep gelmeksizin devlet tarafından atıldıını ispatlar niteliktedir.

Ancak yine aynı telgraftaki “…tebeyyün edecek ihtiyaca göre…” şeklindeki ibare

ikinci adımın halk tarafından belirleneceine dair önemli bir işaret olsa gerektir.

Valinin belirttii “tebeyyün edecek ihtiyaç” ise halktan gelecek taleplerle, hasar

tespiti yapıldıı esnada, kayıtlardaki yerini alacaktır.

“ Sel, birçok yerde evlerin izini dahi bırakmayacak şekilde tahribata yol açmıştır. Selin getirdiği taşve molozparçaları 2–3 metre büyüklüğünde bir enkazın kasabayı örtmesine neden olmuştur.

1 Haziran 326 tarihinde Erzurum’dan Hasan Kale’ye hareket eden Vali,

saat 11.00’da felaket bölgesine ulaşmıştır. Valinin ilk izlenimleri afetin tahribatının

oldukça büyük olduğunu ortaya koyar. Valinin raporunda yer alan “Bila mübalaa

(abartısız) şehrin yarısı harab olmuştur.

Tarih :11/C /1328 (Hicrî) Dosya No :141 Gömlek No :54 Fon Kodu MV

Erzurum Hasankale’de sel felaketinden dolayı evleri yıkılan ahaliye Hazine-i Maliye masarıf-ı gayr-ı melhuzadan para verilmesi.

Tarih :12/C /1328 (Hicrî) Dosya No :3767 Gömlek No :282468 Fon Kodu :BEO

Hasankale’de selden zarar görenler için ianeye müracaat edilmeyerek, vilayetçe dermeyan olunan lüzum ve ihtiyaca nazaren sarfına evvelce mezuniyet verilmiş olan iki bin liradan başka altı bin liranın daha Hazine-i Maliye’ce Masarıf-ı Gayr-i Melhuza Tertibi’nden tesviyesi. (Maliye, Dahiliye; 282346)

Ümit TOPAL