DULKADİROĞLU ŞAH MEHMET HAN,IN KURDUĞU
Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatının Kuruluşu
Kanuni, İran seferinden dönüşte (1535) Dulkadirli Mehmed Han, ı Erzurum Beylerbeyliğine tayin etti. Erzurum beylerbeyliği kurulup Mehmed Han’a verilince Bayburt ve Kemah sancakları da Paşa sancağı haline geldi. Erzurum o sırada harap bir halde bulunduğu için l548’e kadar buraya tayin edilen ilk beylerbeyi Bayburt’ta otururlardı.Dulkadirli Mehmet han zamanında Erzurum kalesi tahkim edildi ve şehir baştan başa imar edildi. Erzurum şehri, Osmanlı ordusuna önemli bir askeri üs vazifesi gördü.
Erzurum şehri ise o dönemde beylerbeyliğine bağlı bir sancak durumundaydı. Erzurum Beylerbeyliğinin sınırları, kuzeyde Doğu Karadeniz Dağlarından Ordu, daki Bolaman Deresine batıda Reşadiye, Zara, Koçhisar ve Kemah, a, güneyde Pülümür, Kiğı ve Malazgirt, e doğuda Tahir Geçidi ve Pasin Ovasına kadar uzanan bölgeleri içine almaktaydı.Erzurum Sancağı da 10 nahiyeden müteşekkildi.Bunlar, Erzurum Merkezi, Karaz, Geçik, Tekman, Karaş , kali, Aşkale, Serçeme, Cinis, Çermeli ve Ovacık nahiyeleriydi.
Kanuni Sultan Süleyman, ın ikinci İran seferinde (1548)beylerbeyliğinin sınırları daha da büyütüldü ve kuzeydeki Gürcü kalıntıları ortadan kaldırıldı.
ERZURUM BEYLERBEYİLİĞİ’NİN MERKEZ TEŞKİLATI
1. Beylerbeyi
a) Erzurum Beylerbeyilerinin Bazı Özellikleri
b) Erzurum Beylerbeyileri’nin Hasları
c) Erzurum Paşa Sarayı
ç) Beylerbeyilerin Dairesi Halkı
2. Beylerbeyilik Divanı ve Belerbeyinin Yardımcıları
a) Beylerbeyilik Divanı
b) Divan Azaları ve Beylerbeyinin Diğer Yardımcıları
(1) Defter Kethüdası
(2) Timar Defterdarı
(3) Defter Emini, Defter Kâtipleri ve Rusûm-ı Tezkire emini
(4) Divan Kâtibi
(5) Beylerbeyilik Defterli Çavuşları
(6) Beylerbeyilik Mir-i alemi
3. Vilâyet Kadısı
SANCAK İDARİ TEŞKİLATI
1. İdarî Teşkilat Ve İdarecileri Hakkında Genel Bilgi
a) Sancak
(1) Sancak ve Sancakbeyi
(2) Sancak Kadısı
b) Kaza
(1) Kaza ve Kadılar
c) Nahiye
(1) Nahiye ve İdarecileri
ç) Köy
(1) Köy ve İdarecileri
ERZURUM BEYLERBEYİLİĞİ’NE BAĞLI SANCAKLAR
1. Paşa Sancağı
2. Şarkî – Karahisar Sancağı
3. Trabzon Sancağı
4. Kiğı Sancağı
5. Eyâlet-i Çemişkezek (Çemişkezek Ocaklık Sancağı)
6. Kız-uçan Sancağı (Ocaklık)
7. Çemişkezek Sancağı
8. Mazgird sancağı (Ocaklık)
9. Pertek Sancağı (Ocaklık)
10. Sağman Sancağı (Ocaklık)
11. İspir Sancağı
12. Erzurum Sancağı
13. Pasin Sancağı
14. Hınıs Sancağı
15. Mamervan Sancağı
16. Akça-kale Sancağı
17. Oltu Sancağı
18. Batum Sancağı
19. Tortum Sancağı
20. Pert-ekrek Sancağı (Ocaklık)
21. Kemhıs Sancağı
22. Tavuskâr Sancağı
23. Peneskird Sancağı (Ocaklık)
24. Ardanuç Sancağı
25. Livane Sancağı (Ocaklık)
26. Ardahan Sancağı
27. Kars (Bardız) Sancağı
28. Tekman (Kale-i Abdullah) Sancağı
29. Yeni-kale ve Kurt-kale Sancağı
30. Şavşat Sancağı (Ocaklık)
31. Malazgirt Sancağı
32. Küçük Ardahan Sancağı (Ocaklık)
33. Acara Sancağı (Ocaklık)
34. Maçehîl Sancağı
35. Faş Sancağı
36. Micinkerd Sancağı
Ümit TOPAL
KAYNAK: Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566), Dündar AYDIN
About The Author
